System Edukacji

Rozwijamy niekonwencjonalne podejście do nauki.
Pomagamy dzieciom zbudować pozytywny obraz samego siebie oraz uczymy je szacunku dla siebie i innych.
Dostarczamy dzieciom okazji do rozwijania zdolności interpersonalnych w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi.
Promujemy rozwój języka. Na co dzień obcujemy z językiem angielskim.
Zachęcamy dzieci do podejmowania inicjatywy i rozwijania swoich umiejętności oraz ciągłego dokonywania wyborów i podejmowania, często trudnych dla nich decyzji.
Uczymy pomagać „sobie samemu”.
Dostarczamy dzieciom okazji do poznawania i doceniania różnorodności kulturowej naszej planety.
Propagujemy zdrowy styl życia, promujemy bezpieczne zachowania i prozdrowotne zachowania. Demonstrujemy zdrowe nawyki żywieniowe.
Pomagamy dziecku rozwijać poczucie porządku, koncentrację, koordynację oraz samodzielność.

Kluczową kwestią jest rozróżnienie postrzegania dziecka w ww. podejściach. W tradycyjnej perspektywie dziecko ma być przede wszystkim grzeczne. To mgliste pojęcie oznacza w gruncie rzeczy, że powinno słuchać się dorosłych i wykonywać ich polecenia. Czyli innymi słowy powinno być karne i usłuchane bez własnego zdania, biernie odwzorowujące tok myślenia nauczyciela.

W edukacji montessoriańskiej dziecko zachęcane jest do jak największej samodzielności. Oznacza to, że edukacja ma je przygotować do niezależnego funkcjonowania w społeczeństwie. Dziecko samodzielnie funkcjonujące w grupie rówieśniczej, podejmujące własne wybory to główny cel pedagogiki Montessori. Z tej perspektywy bardzo istotna jest samodyscyplina, czyli dokonywanie samodzielnie właściwych wyborów. Niekoniecznie wchodzenie w utarte tory, ale rozwiązywanie problemów w sposób innowacyjny (poprzez samodzielne dochodzenie do celu). Indywidualny tok nauczania z perspektywy tradycyjnej pedagogiki jest możliwy tylko w szczególnych przypadkach. Z perspektywy  montessoriańskiej indywidualny tok nauczania jest normą dostępną dla każdego ucznia. Jeżeli chcesz poznać jak to działa – zapraszamy!

W tradycyjnym systemie nauczyciel przygotowuje lekcje podporządkowując się normom, wymogom, nakazom i życzeniom. Lekcje zrównują dzieci do jednego poziomu, do minimum wymaganego do zdania egzaminów państwowych.

W szkole montessoriańskiej kierujemy się zasadą: tylko to co robimy samodzielnie zostaje w naszej głowie. Nauczyciel prowadzi lekcje indywidualne lub w małych grupach. Lekcja polega na prezentacje materiału edukacyjnego – lekcja trójstopniowa, a u maluchów dwustopniowa. Nigdy nie podąża dalej jeśli dziecko nie opanowało dobrze poprzedniego działu. Dziecko samo wybiera z jaką pomocą edukacyjną pracuje. Nauczyciel jednak dba o to, aby nakierować uwagę ucznia również na materiał, z którym uczeń ma trudności się zaprzyjaźnić, ale którego poznanie jest ważne z punktu widzenia ogólnego rozwoju człowieka.

Zapamiętywanie treści to cel edukacji konwencjonalnej. Uczeń musi wejść w tory myślenia i pracy nauczyciela i odwzorować wiedzę zaprezentowaną w podręczniku. Do takiego sposobu nauczania przyczynia się również ścisły podział na przedmioty. Częściową zmianę wprowadziło nauczanie zintegrowane oraz projekty w wyższych klasach szkolnych, jednak nie jest to rozwiązanie problemu.

W edukacji montessoriańskiej zapamiętywanie to nie cel, to jeden ze sposobów osiągnięcia celu. Dzieci mają rozumieć co robią. Najważniejszym jest aby uczniowie wiedzieli i znali sposób dojścia do rozwiązania, a nie zapamiętywali rozwiązanie. Warto zwrócić uwagę na różnice w nauczaniu matematyki. Edukacja matematyczna w konwencjonalnej szkole nie jest wprowadzana na konkretach. Potrzebują tego zwłaszcza dzieci, które rozpoczynają swoją przygodę z matematyką w przedszkolu i młodszych klasach szkoły podstawowej. Operacje matematyczne często wykonywane są w zeszycie ćwiczeń, a nie chociażby na liczmanach. Matematyka Montessori wprowadzana jest na konkretnym, pieczołowicie przygotowanym materiale. Operacje wykonujemy na przedmiotach. Dzieci przygotowywane są do edukacji matematycznej już od żłobka. W przedszkolu wprowadzany jest konkretny materiał, którego zadaniem jest wprowadzenie dzieci w system dziesiętny i tym samym zorganizowanie płynnego przejścia od konkretów do abstrakcji w późniejszych latach.

W edukacji konwencjonalnej wykorzystywane są podręczniki. Książki są płaskie nie oddziaływują na zmysły. Materiał w szkołach montessoriańskich jest polisensoryczny, trójwymiarowy. Angażuje CAŁE dziecko w poznawanie świata.

Nauczanie w szkole tradycyjnej jest statyczne. Nastawione na pasywne przekazywanie wiedzy przez nauczyciela. Cele zajęć wyznaczane są przez nauczyciela. Nauczanie metodą Montessori jest aktywne. Odbywa się przez odkrycia dziecka. Uczeń ma możliwość poruszania materiałem. Ręka jest narzędziem umysłu. Dzięki rękom uczniowie mogą odrywać świat. To uczniowie wyznaczają cele, które chcą osiągnąć.

Na lekcjach powadzonych wg. pedagogiki Marii Montessori uczniowie pracują dla własnej przyjemności. Edukacja jest zintegrowana i interdyscyplinarna. Uczniowie mają możliwość łączenia wiedzy z różnych dziedzin w trakcie rozwiązywania problemów. Przede wszystkim CHCĄ się uczyć i zdobywać nowe umiejętności.

W szkole konwencjonalnej wkłada zunifikowaną wiedzę w głowy uczniów. Stoi z przodu klasy lub w kole z dziećmi. Podaję wiedzę, która później musi być odwzorowana. Stara się skupić i utrzymać uwagę całej grupy i zrównać wszystkich do tego samego poziomu. Nauczyciel musi non stop kontrolować proces nauczania. Sprawdzać prace domowe, testy, uczeń ma czekać na jego aprobatę. Musi poprawiać błędy, co obniża poczucie własnej wartości ucznia. Pomoc edukacyjne służą do wyjaśnienia koncepcji dzieciom, które biernie słuchają nauczyciela. Są jedynie wizualizacją wiedzy nie służą do jej odkrywania w sposób aktywny. Materiały edukacyjne mają pomagać nauczycielowi, a nie uczniowi. W takim systemie dziecko jest zewnątrz sterowne, pragnie być chwalone i nagradzane jeśli osiągnie wymagany przez nauczyciela poziom wiedzy. Nauczyciel ma przekazać wiedzę zgodną z podstawą programową. Kontroluje błędy, ma gotowe odpowiedzi na wszystkie pytania. Oczekuje odwzorowania tych samych rozwiązań.

Nauczyciel pracujący według zasad Marii Montessori poprawia procesy myślowe u dzieci, jest ich przewodnikiem. To materiał ma kontrolę błędu, uczy samodzielności i zmniejsza rolę nauczyciela w procesie nauczania. Materiały powinny kierować dziecko do odkrywania koncepcji samodzielnie. Materiał zapewnia zaledwie instrukcję, stanowi środek, który wywołuje spontaniczne interpretacje. To dziecko poprawia błędy, odkrywa wzory, nazwy, samodzielnie kontroluje proces zdobywania wiedzy. Dzięki temu rozwija skrzydła i wzmacnia swoją samoocenę. Nauczyciel osiąga sukces jeśli jego obecność w klasie okazuje się zbędna. W niezauważalny sposób przechadza się po sali. Nie przeszkadza w zdobywaniu wiedzy przez dzieci. Pracuje z każdym dzieckiem osobno lub w małych grupach dając indywidualne lekcje. Zachęca dzieci do samodzielnego rozwiązywania problemów. Dziecko nie szuka jego akceptacji, nie jest zewnątrz sterowne. Nauczyciel ma sprawić aby dziecko zrozumiało kontekst i kreować entuzjazm aby chciało uczyć się więcej. Musimy zasiać w dzieciach chęć poznawania świata. Nie odpowiada na wszystkie pytania (zapytaj siebie, kolegi, starszego dziecka)

W tradycyjnym systemie nauczyciela można porównać do rzemieślnika – wykłada wiedzę dostępną w podręcznikach nauczania. Jego zadaniem jest przygotować dzieci do testów i egzaminów. Nauczyciel Montessori to przewodnik – towarzyszy dziecku w robieniu czegoś samodzielnie. Nie wchodzi w drogę naturalnemu rozwojowi dziecka.

W konwencjonalnej placówce rodzice są zachęcani do współpracy ze szkołą jednak nie koniecznie wiąże się to ze świadomą współpracą. Nie każda szkoła zabiega o taką współpracę i nie każda szkoła jest świadoma fatalnych rezultatów jakie płyną z dychotomii między domem, a placówką oświatową.

W szkołach montessoriańskich współpraca między domem, a placówką jest obligatoryjna. Jest warunkiem rekrutacji do placówki montessoriańskiej. Rodzic musi być świadomy na jaką szkołę się decyduje. Edukacja montessoriańska jest dobra dla każdego dziecka, ale nie koniecznie dla każdego rodzica.

Zaniedbana przestrzeń w żłobkach konwencjonalnych. Pełnych różowych plastikowych chińskich zabawek. Załadowanych ogromną ilością niepotrzebnego materiału. Utarte schematy w przedszkolach. Zaklejanie świata dzieciom przez ozdoby na oknach. Obwieszanie ścian gazetkami dla rodziców. Ogromna różnica między szkołą podstawową, a przedszkolem sprawia, że dzieci z ciepłego wygodnego świata lądują w surowej przestrzeni, w której ciężko im się odnaleźć. Na każdym etapie edukacji zapomina się o najważniejszym beneficjencie procesu edukacji czyli o dziecku. To przede wszystkim dla niego powinna być urządzana przestrzeń. To dziecko ma się czuć w niej komfortowo i dobrze.

W edukacji montessoriańskiej jest obowiązkiem nauczyciela upewnić się, że środowisko jest należycie przygotowane. Przestrzeń ma być zaplanowana z myślą o dzieciach i dla dzieci. Środowisko ma odpowiadać naturalnym potrzebom dzieci w poszczególnych etapach życia. Plany rozwojowe są tak podzielone, aby sale montessoriańskie uczyły samodzielności na każdym etapie życia.

W tradycyjnym systemie występuje w postacie oceny, gwiazdki, znaczka, naklejki. Jest „namacalne”. Sprawia, że uczniowie porównują się nawzajem, a co gorsza wyniki dzieci porównują również ich rodzice. Przez taką praktykę dziecko staje się zewnątrz sterowne. W edukacji Montessori NIE występuje. Nagrodą dla dziecka jest osiągniecie sukcesu, zadowolenie z samego siebie. Dziecko ma wrodzoną chęć do zdobywania wiedzy i chłonny umysły, nie czeka nieustannie na nagrody, a zamiast kar zdaje sobie sprawę, iż w wyniku błędów ponosimy czasami nieprzyjemne konsekwencje.

W konwencjonalnej szkole traktowana jest jak oszukiwanie. Klasa Montessori jest jak ul, ciągle w niej szumi. Dzieci są zachęcane do wspólnej pracy. Nauczanie przez współpracę „collaborative learning” Dzieci lepiej uczą się poprzez współpracę między sobą. W edukacji montessoriańskiej współpraca jest doceniania.

W tzw. konwencji składają się jedynie z dzieci jednego rocznika. Zrównuje się wszystkich do jednego poziomu. Wszystkie dzieci na raz przerabiają jedną lekcją i wykonują jedno i to samo ćwiczenie. Dzieci muszą skupiać uwagę na tym co w danej chwili prezentuje nauczyciel.

Klasy montessoriańskie są mieszane wiekowo 3-6, 6-9, 9-12 itd. Starsze dzieci są liderami, przekazują wiedzę, w czasie lekcji często stają się ekspertami. Młodsze dzieci mają szansę obcowania ze starszymi. Dla starszych dzieci ogromnie ważne jest to, iż mogą podzielić się swoją wiedzą i zyskać pozycję „nauczyciela”. Jedność w różnorodności - dzięki czemu klasa staje się wspólnotą. Uczniowie sami wybierają materiał  edukacyjny, przechodzą z jednej do drugiej aktywności bez pytania. Dzieci angażują się tak długo, jak długo dany materiał pozostaje interesujący.

Kluczem do zrozumienia różnicy między systemami jest słowo MOTYWACJA. Kiedy w szkole tradycyjnej uczniowie pracują na „dobre” oceny, nauka jest przykrym obowiązkiem każdego dziecka. To w przedszkolach i szkołach prowadzonych wg. pedagogiki Marii Montessori uczniowie pracują dla własnej przyjemności. Edukacja jest zintegrowana i interdyscyplinarna. Uczniowie mają możliwość łączenia wiedzy z różnych dziedzin w trakcie rozwiązywania problemów. Przede wszystkim CHCĄ się uczyć i zdobywać nowe umiejętności.

Źródła:

• „Zrozumieć Montessori Czyli Maria Montessori o wychowaniu dziecka” Małgorzata Miksza Wydawnictwo IMPULS Kraków 2014
• „Dziecko i dorosły w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori – teoria i praktyka” praca zbiorowa pod redakcją naukową Barbary Surmy wydawnictwo Palatum Łódź-Kraków 2009
• Literatura obowiązkowa z kursu Montessori dla Najmłodszych 2014/2015